Agnieszka Moroz | Umniejszanie
15614
post-template-default,single,single-post,postid-15614,single-format-standard,ajax_fade,page_not_loaded,,qode-theme-ver-13.1.2,qode-theme-bridge,wpb-js-composer js-comp-ver-5.4.5,vc_responsive
 

Umniejszanie

Umniejszanie

Na pewno nie warto tracić czasu próbując przekonywać sprawcy, czy kłócić się z nim, o to co jest prawdą a co nie – lepiej od razu założyć, że on nigdy tego nie przyzna. To nie konfrontacja jest sposobem na wygranie z nim, a brak zaangażowania w jego gry lub całkowite odcięcie. Gaslighting jest często stosowany przez socjopatów albo ludzi, którym zależy na uzyskaniu władzy, kontroli nad drugą osobą. Czasami może tak robić partner chcący odwrócić uwagę od swoich zdrad, szef pragnący uzyskać potulność pracownika, sadystyczny ojciec lub narcystyczna matka, czy ktokolwiek, kto chce ukryć swoje nieczyste zagrania i niecne postępki.

Nie daj zrobić z siebie wariata! GASLIGHTING

Co ty sobie ubzdurałeś!
Jesteś przewrażliwiona! 

Nie wiem w ogóle o czym mówisz.
To działo się tylko w twojej głowie…
Chyba jesteś szalony, wcale tak nie było!
Pani jest niestabilna emocjonalnie, nie można brać pani słów na poważnie.

Jeśli słyszałeś lub nadal słyszysz od kogoś te i podobne zdania, a potem zastanawiałeś się, co jest z Tobą nie tak i czy rzeczywiście nie zwariowałeś, bo przestajesz rozróżniać, co jest prawdą a co nie, czytaj dalej. Być może jesteś ofiarą jednej z najbardziej przewrotnych (i podłych) technik manipulacji, zwanej gaslighting. 

Nazwa gaslighting wzięła się od sztuki teatralnej pt. Gas light z 1938 roku, na podstawie której nakręcono później film z Ingrid Bergman. Jej bohaterowie to małżeństwo – Gregory, który wprowadza w tajemnicy subtelne zmiany do otoczenia (m.in. przygasza światło lamp, ukrywa niektóre przedmioty) i Paula, która je zauważa, po czym jest natychmiast strofowana, że tylko ona to widzi, coś sobie wymyśliła lub źle zapamiętała, bo wszystko jest po staremu. W efekcie Paula czuje się coraz bardziej zagubiona i zaczyna się zastanawiać, czy nie oszalała.

Gaslighting jest często stosowany przez socjopatów albo ludzi, którym zależy na uzyskaniu władzy, kontroli nad drugą osobą. Czasami może tak robić partner chcący odwrócić uwagę od swoich zdrad, szef pragnący uzyskać potulność pracownika, sadystyczny ojciec lub narcystyczna matka, czy ktokolwiek, kto chce ukryć swoje nieczyste zagrania i niecne postępki. Gaslighting – trzeba to powiedzieć jasno – w swoich najgorszych lub długotrwałych postaciach jest formą PRZEMOCY PSYCHICZNEJ i jeśli nie zostanie przerwany, może zaowocować zmniejszeniem poczucia własnej wartości, zaufania do siebie i wiary w sens własnych myśli, decyzji i sposobu widzenia rzeczywistości u ofiary. Dlatego też tak ważne jest, by nie bagatelizować takich zachowań i umieć je rozpoznać, kiedy ktoś będzie próbował je wobec nas lub naszych bliskich stosować.

ODMIANY GASLIGHTINGU

Osoby, które stosują wobec innych gaslighting, mogą robić to na różne sposoby. Do najczęściej spotykanych należą techniki takie jak:

Withholding (Odmowa) – Sprawca odmawia wysłuchania racji ofiary, albo udaje, że jej nie rozumie. Przykłady: „Nie mam zamiaru słuchać tego po raz kolejny” „Nie będę znowu wysłuchiwał o twoich paranojach” „Nie rozumiem o czym mówisz, to nie trzyma się kupy”  „To co mówisz jest bez sensu” „To jakiś bełkot, proszę zacząć mówić na temat albo w ogóle przestać”

Blocking/Diverting (Blokowanie/Odwracanie kota ogonem) – Sprawca zmienia temat rozmowy, albo robi z siebie ofiarę sytuacji. Przykłady: „Skąd wziąłeś taki idiotyczny pomysł?” „Kto cię nastawił przeciwko mnie?” „Celowo starasz się mnie zranić?” „Tak, ja zawsze jestem ten najgorszy!” „Czyli to wszystko jak zwykle moja wina? (dla lepszego efektu połączone z płaczem sprawcy)”

Countering (Kontrowanie) – Sprawca obwinia złą pamięć ofiary, zarzuca jej negatywne lub zniekształcone spojrzenie na rzeczywistość.Przykłady: „Wcale tak nie było, przecież wiemy oboje, jaką masz słabą pamięć” „Niczego nie możesz dokładnie zapamiętać!” „Przypomnij sobie jak ostatnio zapomniałaś o…” „Wszystko widzisz w negatywnym świetle” „Twoja depresja zniekształca ci rzeczywistość” „Masz zbyt bujną wyobraźnię” „Nigdy mi w nic nie wierzysz, bo jesteś do mnie uprzedzony”

Forgetting/Denial (Zapominanie/Zaprzeczanie) – Sprawca udaje, że zapomniał o pewnych wydarzeniach (zwłaszcza tych, którymi wyrządził ofierze krzywdę), albo zaprzecza, że coś wcześniej mówił lub obiecał (zwłaszcza jeśli obietnica była ważna dla ofiary). Przykłady: „Nie mam pojęcia o czym mówisz” „Wymyśliłaś to” „Nic takiego się w ogóle nie wydarzyło” „Niczego takiego nie mówiłem” „Jak możesz wkurzać się na mnie o coś, czego nawet nie pamiętam!”

Trivializing (Umniejszanie) – Sprawca stara się sprawić, by ofiara czuła się zignorowana, a jej opinie wydawały się mało ważne, nie warte uwagi. Dodatkowo może wzmacniać to gestami i zachowaniem, np. odwracaniem się od ofiary, kiedy mówi, oglądaniem jednocześnie telewizji, przewracaniem oczami i wzruszaniem ramionami na jej słowa, itd. Przykłady: „Zamierzasz aż tak się wkurzać o takie małe rzeczy?” „Jesteś chyba przewrażliwiony” „Pozwolisz żeby taki drobiazg stanął pomiędzy nami?” „Wszyscy sobie mówią takie rzeczy, a ty tak się o to unosisz?” „Nie masz pojęcia na ten temat, więc lepiej się nie wypowiadaj” „A teraz zapytajmy o to kogoś innego, kto rzeczywiście się na tym zna” „Jest pani niestabilna emocjonalnie, więc nie będziemy brać pani opinii pod uwagę” „Może i byłam kiedyś wobec ciebie zła, ale powinieneś już mi wybaczyć i pójść do przodu – dzieci powinny wybaczać rodzicom”.

Oto kilka prawdziwych przykładów  (znalezionych w sieci i podpatrzonych w życiu), jak działa gaslighting w różnych sferach życia?

Gaslighting w związku

Użytkowniczka amerykańskiego forum była ofiarą gaslightingu w związku przez wiele lat. Jak się okazało, jej mąż starał się w ten sposób odsunąć uwagę od tego, że ją zdradzał. Potrafił słodko mówić: och kotku, coś ci się pomyliło, przecież wiesz jaką masz słabą pamięć. Często zaprzeczał oczywistym wydarzeniom, twierdząc, że wcale nie miały miejsca. Jego żona długo usprawiedliwiała go z myślą: jak ktoś, kto mnie kocha, mógłby mnie okłamywać w takich sprawach? Potrafił oskarżać ją nawet o nadmierną zazdrość, podając jej przykłady z przeszłości, których żona oczywiście nie pamiętała… bo się nie wydarzyły. Dla niego był to jednak dowód na to, że nie powinna polegać na swoich sądach. Każdą z jej bardziej emocjonalnych reakcji kontrował swoim opanowanym i logicznym wywodem, przez co wypadał na osobę bardziej wiarygodną od niej.

Gaslighting  w pracy

Młoda nauczycielka w swojej pracy była stale krytykowana za rzeczy, których nie zrobiła. Napisane przez nią raporty magicznie ginęły a maile nie docierały, przez co wypadała jak osoba nieterminowa czy niezorganizowana. Wmawiano jej, że ma zbyt negatywną postawę, przez co w końcu zaczęła kontrolować każde swoje słowo i zachowanie, by znów nie zostać o to oskarżoną. Zarzucono jej także, że napisała na Facebooku niekorzystnego posta na temat swojej szkoły, choć niczego takiego nie zrobiła. Na skute tylu jej ‚przewinień’, nie przedłużono jej kontraktu.

Gaslighting w rodzinie

Matka pewnej kobiety po sprowokowanym przez siebie konflikcie obraziła się i przestała się do niej całkowicie odzywać, nie odpowiadała na próby pogodzenia. W tym czasie kobieta odbyła terapię, zrozumiała ile krzywdy wcześniej wyrządziła jej matka i przestała wreszcie zabiegać o jej uwagę. Po 5 latach (!) matka nagle zaczęła słać natarczywe maile, dzwonić, a nawet wysyłała wspólną znajomą w roli mediatora, po to, by córka przyjęła ją u siebie z wizytą. Na uwagi, że sama chciała separacji, odpowiadała, że przecież to nie ona wybrała milczenie, a córka. Na wspomnienia o wcześniejszej przemocy, jaką wobec niej stosowała, udawała, że tego nie pamięta, albo zgrywała ofiarę (najlepiej o wszystko obwinić biedną starą matkę!), jednocześnie odwołując się do potrzeby wybaczania i zgody w rodzinie mimo wszystko (Bóg kazał wybaczać, a skoro tego nie chcesz zrobić, to znaczy że jesteś przesiąknięta negatywnym nastawieniem!). Za nic nie chciała zrozumieć tego, co było złe w ich relacjach i przyznać się do winy, za to naciskała, by spełnić jej zachciankę kontaktu tu i teraz, ignorując uczucia córki.

CZY JESTEŚ OFIARĄ GASLIGHTINGU?

Poniżej znajdziesz listę sygnałów, które świadczą o byciu ofiarą tego rodzaju emocjonalnej przemocy:

  1. Stale krytykujesz i poddajesz w wątpliwość swoje działania, wypowiedziane słowa, nie jesteś pewien czy postępujesz właściwie.
    2. Często zastanawiasz się: czy nie jestem przewrażliwiony?
    3. Niejednokrotnie czujesz się zakłopotany, niepewny swoich umiejętności i wiedzy w pracy.
    4. Ciągle przepraszasz swoją rodzinę, partnera, szefa, bierzesz winę na siebie, nawet jeśli masz wątpliwości, że leży ona po Twojej stronie.
    5. Nie możesz zrozumieć dlaczego, pomimo obiektywnie ‚dobrego życia’, nie jesteś szczęśliwy.
    6. Często usprawiedliwiasz zachowanie swojego partnera/członka rodziny przed innymi osobami.
    7. Łapiesz się na tym, że unikasz mówienia o niektórych rzeczach rodzinie czy znajomym, żeby nie musieć się z nich tłumaczyć.
    8. Masz poczucie, że coś jest w Twoim życiu zdecydowanie nie tak, ale nie jesteś w stanie dokładnie powiedzieć co to jest.
    9. Okłamujesz innych, żeby nie musieć przyznawać się do życiowych porażek i pomyłek, czy niektórych decyzji.
    10. Podejmowanie nawet prostych decyzji stało się dla Ciebie trudne.
    11. Masz wrażenie, że kiedyś byłeś zupełnie inną osobą, bardziej pewną siebie, zrelaksowaną i chętną do zabawy.
    12. Czujesz, jakby uciekła z Ciebie radość życia i nadzieja.
    13. Czujesz, że niczego nie jesteś w stanie zrobić do końca dobrze.
    14. Zastanawiasz się, czy jesteś wystarczająco dobrym partnerem / dzieckiem / pracownikiem / przyjacielem.

CO MOŻESZ ZROBIĆ, JEŚLI TO CIEBIE DOTYCZY? 

Najważniejszym punktem przełomowym jest rozpoznanie, że tkwisz w takiej relacji i że ktoś właśnie w taki sposób Tobą manipuluje. To może być trudne do przyjęcia, wiele osób temu zaprzecza, broniąc swoich manipulatorów, zwłaszcza, jeśli łączy ich małżeństwo czy więzy krwi.

Najlepiej byłoby się odciąć od takiej osoby, zwłaszcza, jeśli manipuluje nami specjalnie, z wyraźną intencją zaszkodzenia nam, ogłupienia, czy przejęcia kontroli. Najczęściej jednak sprawy są nieco bardziej skomplikowane i nie zawsze jesteśmy w stanie natychmiast zmienić pracę czy wyprowadzić się z domu. Co wtedy robić?

Na pewno nie warto: 

  • tracić czasu próbując przekonywać sprawcy, czy kłócić się z nim, o to co jest prawdą a co nie – lepiej od razu założyć, że on nigdy tego nie przyzna. To nie konfrontacja jest sposobem na wygranie z nim, a brak zaangażowania w jego gry lub całkowite odcięcie;
  • izolować się od ludzi, unikać z nimi kontaktów, chronić przed nimi dobre imię sprawcy – kontakt z rodziną czy przyjaciółmi w takiej sytuacji jest nieoceniony, bo pozwala nabrać dystansu;
  • obwiniać się za to, że sprawca tak się wobec nas zachowuje; próbować się zmienić, by nie musiał tego robić – jeśli ktoś Cię świadomie krzywdzi, to zawsze jest JEGO wina i żadna z Twoich zmian nie sprawi, że on nagle zacznie Cię szanować, skoro wcześniej tego nie robił;
  • zostawać w jednym pomieszczeniu/domu ze sprawcą, jeśli konflikt narasta i robi się niebezpiecznie. Od agresywnych ludzi zawsze zachowuj dystans, nawet jeśli nosisz z nimi to samo nazwisko.

Co zrobić warto:

  • porozmawiać o tym z kimś zaufanym, zwłaszcza jeśli jesteś na tym etapie, że nie ufasz swoim własnym sądom,
  • przestać czuć się odpowiedzialnym za uczucia, myśli i zachowania sprawcy,
  • postawić jasne granice, jakie zachowania tolerujesz, a jakich nie będziesz znosić, i jeśli te granice zostaną przekroczone – przestać rozmawiać, odejść, zapowiedzieć, że nawiążesz kontakt ponownie tylko na Twoich, pozytywnych i normalnych zasadach. Jeśli sprawca tego nie przestrzega, trzymaj się postanowienia i nie dopuszczaj go do dyskusji ani nie dawaj się sprowokować.
  • jeśli doszło do aktów przemocy fizycznej czy innych nadużyć, nie obawiaj się wezwać pomocy, zgłosić sprawy do zwierzchnika, itp. Gromadź dowody każdego z tych aktów.
  • jeśli czujesz, że brakuje Ci sił do samodzielnego oczyszczenia się po związku ze sprawcą, jeśli masz wrażenie, że ta relacja negatywnie Cię zmieniła – skorzystaj z pomocy psychiatry lub psychoterapeuty.

Choć długotrwały gaslighting może zostawiać mocne ślady na psychice ofiary, to jednak da się przywrócić utracone poczucie własnej wartości czy zdolność do ufania własnym osądom. Do tego wszystkiego potrzebny jest jednak ten jeden, pierwszy krok, o którym wspomniałam wcześniej – przebudzenie i rozpoznanie. Dlatego jeśli uważasz, że któryś z Twoich znajomych jest w takiej relacji, że też może go to dotyczyć, wyślij mu ten tekst.

KROLICZEKDOSWIADCZALNY.PL

Tutaj ten artykuł